Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân với mức tăng từ 9 triệu đồng hiện nay lên 11 triệu đồng mỗi tháng (tương đương 132 triệu đồng một năm) và người phụ thuộc từ 3,6 triệu đồng tăng lên 4,4 triệu đồng mỗi tháng.
Sẽ giảm được 260.000 đồng tiền thuế mỗi tháng
Theo giải trình từ Bộ Tài chính, quy định của luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi có hiệu lực vào tháng 7.2013 nêu rõ khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh (GTGC). Trong thực tế đến giai đoạn này, CPI đã tăng 23,2% nên việc điều chỉnh cần thực hiện cho phù hợp với luật định và cần thiết trong bối cảnh kinh tế - xã hội. Việc điều chỉnh nâng mức GTGC sẽ góp phần giảm bớt khó khăn cho người nộp thuế trong bối cảnh giá cả, lạm phát tăng so với thời điểm năm 2013. Số thuế phải nộp sẽ được giảm cho mọi đối tượng, trong đó mức độ giảm số thuế phải nộp của nhóm người nộp thuế ở bậc thấp sẽ cao hơn. Cơ quan này đưa ví dụ cụ thể theo quy định hiện hành, người có thu nhập đến 15 triệu đồng/tháng (có 1 người phụ thuộc) phải nộp thuế ở mức 120.000 đồng/tháng thì theo quy định mới sẽ không phải nộp thuế. Thu nhập đến 20 triệu đồng/tháng (có 1 người phụ thuộc) hiện nộp thuế 490.000 đồng/tháng (tương đương 2,5% thu nhập) thì theo mức GTGC mới sẽ nộp 230.000 đồng/tháng, tương đương giảm 260.000 đồng tiền thuế mỗi tháng (giảm hơn 48% số thuế phải nộp so với hiện hành)...
Đánh giá tác động của việc điều chỉnh tăng mức GTGC lên ngân sách, Bộ Tài chính cũng cho rằng ngân sách giảm thu hơn 10.000 tỉ đồng. Nhưng thực tế đã chứng minh khi điều chỉnh tăng mức GTGC từ năm 2013, số thu từ sắc thuế này lại tăng liên tục sau đó rất nhanh. Báo cáo từ Bộ Tài chính cũng cho thấy số thu về thuế TNCN luôn tăng qua từng năm. Cụ thể năm 2017 tăng 120% so với năm 2016, năm 2018 tăng 124% so với năm 2017, năm 2019 tăng 108% so với năm 2018. Nếu xét về số thu tuyệt đối thì năm 2016 số thu từ thuế này đạt 49.152 tỉ đồng thì đến hết năm 2019 ước đạt 79.219 tỉ đồng, tăng thêm hơn 30.000 tỉ đồng, tương ứng tăng hơn 61%. Thậm chí, nếu so với số thuế TNCN năm 2010 chỉ đạt khoảng 26.000 tỉ đồng thì con số thu này đến nay đã tăng gấp 3 lần. Đồng thời, tổng số người thuộc diện nộp thuế TNCN từ hơn 4,38 triệu người vào năm 2016 đến hết 2019 là 6,88 triệu người.
Trên thực tế, tổng cộng CPI từ năm 2013 đến hết 2018 cũng đã tăng vượt mức 20%, nhưng sau một năm Bộ Tài chính mới trình Quốc hội để điều chỉnh mức GTGC. Điều này đã khiến người dân bị tận thu trong suốt năm qua.
Ngưỡng tối thiểu phải 14,5 triệu đồng
Với mức điều chỉnh mới nêu trên, luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, nhận định ngay là chưa thỏa đáng và mức tăng mang tính đối phó. Năm 2012, khi sửa đổi luật Thuế TNCN để tăng mức GTGC từ 4 triệu đồng (áp dụng từ năm 2009) lên 9 triệu đồng (từ 1.7.2013), ban soạn thảo đưa ra cơ sở là dựa trên tham chiếu các chỉ tiêu thu nhập bình quân đầu người, mức thu nhập, chi tiêu trung bình của xã hội và tiền lương tối thiểu. Tờ trình thời điểm đó phân tích khá chi tiết tại sao lại tăng lên mức này, trong đó có chi tiết mức giảm trừ 9 triệu đồng/tháng tương đương 2,5 lần mức thu nhập bình quân đầu người năm 2014, đảm bảo cao hơn mức thu nhập bình quân đầu người vào thời điểm năm 2014 và các năm sau. Tính đến hết 2019, Tổng cục Thống kê công bố GDP bình quân đầu người đạt gần 2.600 USD/năm và nếu theo cách tính GDP mới thì thu nhập này đạt khoảng 3.000 USD/năm (tương đương khoảng 5,8 triệu đồng/tháng). Nếu mức GTGC cho người nộp thuế tương đương 2,5 lần mức GDP thì sẽ phải tăng lên tương ứng khoảng 14,5 triệu đồng/tháng là tối thiểu. Đó là chưa kể dù chỉ số CPI tăng hơn 23% nhưng vẫn chưa thống kê một cách đầy đủ các mặt hàng, chưa phản ánh đầy đủ cuộc sống hằng ngày của người dân. “Ban soạn thảo nghị quyết có thể tăng gấp đôi mức GTGC so với hiện nay cho thỏa đáng, lên 18 triệu đồng đối với người nộp thuế và 7,2 triệu đồng đối với người phụ thuộc mỗi tháng. Đồng thời, cần bỏ bớt bậc và giãn các bậc thuế TNCN hiện nay cũng như nên quy định mức giảm trừ tương ứng theo mức lương cơ sở để dễ thực hiện, không cần phải thay đổi chỉnh sửa”, ông Trần Xoa đề xuất.
Theo dự kiến, phương án điều chỉnh được Bộ Tài chính soạn thảo sẽ áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2020. Do vậy trường hợp đã tạm nộp thuế theo mức GTGC cũ sẽ được xác định số thuế TNCN phải nộp mức điều chỉnh mới khi quyết toán thuế TNCN năm 2020 (thực hiện trong quý 1/2021). |
Đồng quan điểm, luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty luật Basico, cũng cho rằng không có thông tin nào cho thấy vì sao Bộ Tài chính lựa chọn mức 11 triệu đồng/tháng để GTGC cho người nộp thuế mà không phải là 12 hay 14, 15 triệu đồng/tháng, và vì sao mức GTGC lại không dựa trên mức lương cơ sở? Ông Đức nhấn mạnh rằng việc quy định mức tăng lạm phát trên 20% mới thay đổi mức GTGC là chưa hợp lý. Bởi luật chỉ thu thuế sau khi đảm bảo đời sống cho người dân thì mỗi năm khi chỉ số CPI tăng dù chỉ 2 - 3% thì thuế phải thay đổi theo mà không cần đợi đến mức lên 20%. Đặc biệt theo luật sư Đức, thuế suất thuế TNCN chia làm 7 bậc, từ 5% đến 35% là rất dày và cao so với nhiều nước trong khu vực như Singapore, Malaysia... Do đó, cần sửa lại các mức này, giảm thuế suất, gia tăng mức GTGC để nuôi dưỡng nguồn thu, tránh vắt kiệt sức của người nộp.