Công ước về quyền trẻ em là văn kiện về quyền con người được phê chuẩn rộng rã nhất trong lịch sử (với 196 quốc gia). Việt Nam là nước đầu tiên ở châu Á và nước thứ 2 trên thế giới phê chuẩn Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em vào năm 1990. Trong suốt 3 thập kỳ qua, những cam kết chính trị cũng như sự lãnh đạo của Nhà nước trong việc thực hiện quyền trẻ em đã giúp cải thiện cuộc sống của hàng triệu trẻ em.
Ảnh minh họa.
Cụ thể, tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi tử vong giảm 3/4; hơn 7 triệu trẻ em được tiêm chủng và tỷ lệ tiêm chủng cao đã giúp thanh toán bệnh bại liệt, uốn ván sơ sinh; số trẻ em được đến trường cao nhất trong lịch sử. Các lĩnh vực như nước sạch và vệ sinh môi trường cho trẻ em cũng đạt nhiều tiến bộ...
Tuy nhiên, những thay đổi trên toàn cầu cũng như sự phát triển của công nghệ số, biến đổi môi trường sống, di cư ồ ạt đang làm thay đổi tuổi thơ của trẻ em. Trẻ em ngày nay phải đối mặt với những mối đe dọa mới khiến nhiều em không được hưởng tuổi thơ một cách trọn vẹn. Việt Nam là một trong những nước có số lượng người sử dụng internet cao nhất châu Á. Mạng xã hội cũng rất phổ biến với khoảng 64 triệu người sử dụng trong số đó có một số lượng lớn là trẻ em và người chưa thành niên.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy, trẻ em Việt Nam đã bị bắt nạt và quấy rối trên mạng, tự đặt mình vào nguy hiểm khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng bao gồm cả việc chia sẻ video gợi cảm và thiết lập các mối quan hệ trên mạng mà không nhận thức được các rủi ro tiền ẩn.
Ở Việt Nam, tình trạng xâm hại, bạo lực trẻ em vẫn diễn ra ở hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước. Trong 6 tháng đầu năm 2019, có 1.400 trẻ bị xâm hại. Tình trạng trẻ em bị xâm hại hiện nay đang là vấn đề gây bức xúc trong dư luận xã hội. Xâm hại tình dục trẻ em chiếm tới 81,3% trong các vụ xâm hại trẻ em được công an các cấp tiếp nhận, xử lý.
Đối tượng thực hiện hành vi xâm hại trẻ em tập trung chủ yếu ở nhóm tuổi từ 18 trở lên, là nam giới (trên 95%), đối tượng xâm hại bao gồm cả những người có trình độ dân trí cao, là cán bộ, công nhân viên (chiếm 0,97%), tập trung khá cao ở các đối tượng không có nghề nghiệp (chiếm 32,67%). Các hành vi xâm hại trẻ em xảy ra tại cộng đồng, nhà trường và trong chính gia đình của trẻ em.
Tính chất vụ việc xâm hại tình dục trẻ em ngày càng nghiêm trọng, phức tạp: nạn nhân bị xâm hại tình dục có cả những trẻ em tuổi mầm non, nhiều vụ xâm hại tình dục trẻ em báo động về sự suy đồi đạo đức (hiếp dâm tập thể, hiếp dâm rồi giết trẻ em, người cao tuổi xâm hại tình dục trẻ em nhỏ tuổi, thầy giáo xâm hại tình dục nhiều học sinh...); xâm hại tình dục trẻ em mang tính loạn luân như cha đẻ xâm hại tình dục con gái ruột, cha dượng hiếp dâm con riêng của vợ trong một thời gian dài; ông xâm hại tình dục cháu.
Xâm hại trẻ em không chỉ gây ra nhiều hậu quả trước mắt mà ảnh hưởng lâu dài trong suốt cuộc đời của trẻ em. Ảnh hưởng tiêu cực đối với sự phát triển não bộ của trẻ em, sức khỏe thể chất và tâm thần, nguy cơ bỏ học, kết quả học tập kém, quan hệ tình dục sớm, mang thai và sinh con khi chưa đến tuổi trưởng thành, các vấn đề về hành vi, kể cả các hành vi bạo lực và vi phạm pháp luật.
Theo Cục Trẻ em, để bảo vệ quyền lợi cho trẻ em, cần phải cam kết hành động khẩn trương, mạnh mẽ và đề cao quyền trẻ em ngay từ bây giờ. Những cam kết của năm 1989 chỉ có thể được hoàn thành khi tất cả các Chính phủ và các công dân đề cao quyền trẻ em và tất cả các em đều có thể đề xuất ý kiến, nguyện vọng thực hiện quyền của mình.