Theo cô Lô Thị Thùy, Hiệu trưởng nhà trường, để giáo dục các em giữ gìn bản sắc dân tộc, trường bắt đầu từ việc giáo dục các em biết trân trọng, giữ gìn trang phục và tiếng nói dân tộc mình. Thứ 2 hàng tuần, học sinh phải mặc trang phục dân tộc. Khuyến khích giáo viên, nhân viên học tiếng dân tộc để giao lưu, giao tiếp với học sinh.
Bên cạnh đó, mời nghệ nhân đến trường hướng dẫn học sinh các bài đồng dao, dân ca, các trò chơi dân gian. Tổ chức ngày tết truyền thống theo hình thức mô phỏng. Trong các chương trình văn nghệ ưu tiên các tiết phục mang âm hưởng dân gian, tái hiện văn hóa các dân tộc (Lễ hội cầu mùa, lễ mừng lúa mới…).
Trong năm học vừa qua, nhà trường có tổ chức ngoại khóa đọc thơ bằng 3 thứ tiếng (Kinh, Thái, Mông) và được học sinh hưởng ứng, quan tâm. Trong năm học này, nhà trường cũng dự kiến sẽ tiếp tục tổ chức với quy mô rộng hơn.
Cũng theo cô Lô Thị Thùy các em được học tập, sinh hoạt chung nên có dịp được giao lưu, tìm hiểu về văn hóa của các dân tộc trên địa bàn. Nhưng một số em còn thiếu kỹ năng, sống khép kín, khả năng Tiếng Việt chưa tốt nên kết quả học tập không cao. Một số em có sự phân biệt dân tộc nên thường né tránh giao lưu, tiếp xúc với các bạn khác dân tộc. Để xóa bỏ ngăn cách giữa các học sinh thuộc các thành phần dân tộc khác nhau, nhà trường bố trí mỗi lớp học đều có đủ các thành phần dân tộc. Và các em sinh hoạt tại ký túc xá theo lớp.
Giờ đọc sách tại thư viện thân thiện của học sinh Trường Phổ thông DTNT THCS Tương Dương. Ảnh nhà trường cung cấp.
Là trường DTNT nên nhà trường chú trọng tổ chức các hoạt động tập thể và giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Cụ thể, trong mỗi năm học, nhà trường tổ chức ít nhất 4 cuộc ngoại khóa chuyên môn tạo sân chơi "vừa học vừa chơi" cho học sinh.
Tổ chức tuyên truyền giáo dục pháp luật, tuyên truyền cách phòng chống dịch bệnh theo mùa, giáo dục giới tính… Biểu diễn văn nghệ trong các ngày lễ lớn.
Ngoài ra, để tạo điều kiện cho học sinh được phát triển năng khiếu và sở thích cá nhân, nhà trường đã thành lập các câu lạc bộ nghệ thuật, thể dục thể thao (cầu lông, bóng chuyền, bóng đá, bóng bàn, đẩy gậy…) đều có giáo viên hướng dẫn.
Mỗi học sinh trường PTDTNT là đại diện văn hóa của một vùng quê, một dân tộc. Trường PTDTNT tạo điều kiện để HS được thể nghiệm các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình và tiếp xúc với các giá trị văn hóa của dân tộc khác để dòng chảy văn hóa không ngừng được nuôi dưỡng và lớn mạnh. Giáo dục học sinh về truyền thống tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số và đường lối, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước, giáo dục thái độ trân trọng di sản VHDT, từng bước hình thành ở HS lòng tự hào dân tộc, thái độ tự tin khi giới thiệu những giá trị văn hóa của dân tộc mình với các dân tộc khác, làm nên tiếng nói đa dạng, phong phú trong nền văn hóa thống nhất của dân tộc Việt Nam.
Giáo dục văn hóa dân tộc trong trường phổ thông dân tộc nội trú nhằm mục đích cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản, những hiểu biết về vốn văn hoá truyền thống của các dân tộc trên quê hương mình; Hình thành và phát triển ở HS các kỹ năng tiếp cận, khai thác tri thức và vốn văn hoá truyền thống của địa phương để tiếp thu, học hỏi, vận dụng trong hoạt động hiện tại cũng như sau này; Giáo dục truyền thống văn hoá, bồi dưỡng ý thức dân tộc, nâng cao thái độ trân trọng di sản văn hoá dân tộc và trách nhiệm đối với sự phát triển của cộng đồng và quê hương, hình thành ở HS tình cảm trong sáng, cao đẹp, yêu thương, gắn bó với cộng đồng; Làm phong phú nội dung giáo dục đặc thù trong trường PTDTNT, góp phần giáo dục cho học sinh nhân cách con người mới có tri thức và văn hoá, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng dân tộc và miền núi.