Theo báo cáo của Bệnh viện Nhi Trung ương và Bệnh viện Da liễu Trung ương, những ngày gần đây, số lượng bệnh nhân bị viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang tăng mạnh, thêm 20 - 30% so với các tháng trước.
Tiến sĩ, bác sĩ Lê Ngọc Duy, Trung tâm Cấp cứu và chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, kiến ba khoang là loại côn trùng nguy hiểm, trong cơ thể có chứa độc tố Pederin (C24H43O9N), có độc tính mạnh gấp 12 - 15 lần nọc rắn hổ mang.
Dù nọc của kiến ba khoang rất độc nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Chất này chủ yếu gây bỏng da, dễ gây nhầm với tổn thương trong bệnh zona thần kinh, giời leo.
Nọc độc có khiến 3 khoang mạnh gấp 12 - 15 lần nọc rắn hổ mang.
Khi bị kiến ba khoang đốt, nếu tổn thương nhẹ sẽ có cảm giác bỏng rát tại chỗ, nặng có thể gây sốt, nổi hạch lân cận, nhiễm trùng.
Thông thường, người bệnh sẽ có cảm giác râm ran ngay sau khi tiếp xúc với chất độc của kiến, nhưng phải sau 6 - 8 giờ mới thấy rát bỏng và sau khoảng 12 - 24 giờ sẽ bị nổi bọng nước, sau 3 ngày sẽ bong vảy và sau 5 - 7 ngày sẽ lành nhưng vẫn còn vết thâm.
Phân biệt vết đốt kiến ba khoang
Theo bác sĩ Duy, tổn thương do kiến đốt có nhiều đặc điểm dễ phân biệt với zona thần kinh hay giời leo:
- Tổn thương thường xuất hiện ở các vùng da hở trên cơ thể như mặt, hai tay.
- Vết thương thành vệt dài hoặc thành đám. Ban đầu là những nốt ban đỏ rồi sưng lên thành mụn mủ có điểm màu trắng vàng ở giữa.
Vết đốt do kiến ba khoang gây ra thường có điểm trắng ở giữa.
- Nếu không giữ gìn cẩn thận có thể bị loét, làm rỉ dịch.
- Vết thương gây đau rát, ngứa ngáy khó chịu, một số trường hợp có thể bị sốt, nổi hạch, biến chứng nhiễm trùng toàn thân.
Cách xử lý chất độc dính vào da
Khi không may bị kiến ba khoang đốt, bác sĩ Duy khuyến cáo, việc đầu tiên là lấy nước sạch mát cùng xà phòng rửa vết đốt. Khi rửa, cần hết sức nhẹ nhàng để không bị trầy xước hay vỡ vết thương.
Nếu không may dùng tay đập chết kiến, cần rửa tay bằng xà phòng càng sớm càng tốt, không tiếp xúc vùng da lành với nơi dính độc.
Sau đó có thể dùng nước muối sinh lý (9‰) rửa để trung hòa hoặc giảm bớt các yếu tố dị ứng, kích ứng da rồi nhanh chóng bôi hồ nước (thành phần chính là kẽm oxyd) giúp sát khuẩn, dịu da.
Những ngày kế tiếp, nếu nốt ban đỏ bị chuyển sang nốt mụn mủ, phồng rộp cần bôi thêm mỡ Oxyde kẽm, mỡ kháng sinh, song song với bôi hồ nước.
Nếu vết đốt có dấu hiện lở loét lan rộng, nhiễm khuẩn, bị rỉ mủ cần bôi dung dịch xanh methylen 1% và đi khám bác sĩ. Người bệnh không tự ý mua thuốc điều trị do nhiều loại thuốc có chứa corticoid, chất giải độc tố..., cần có chỉ định cụ thể.
Khi bôi thuốc, cần tuân thủ bôi 2 lần/ngày, trước khi bôi cần rửa sạch vết thương với nước muỗi loãng.
Cách phòng tránh kiến ba khoang
Kiến ba khoang thường sống ở ruộng lúa, bãi cỏ, vườn cây và là loài ưa ánh sáng đèn, đặc biệt là các loại đèn có ánh sáng xanh tím như đèn huỳnh quang. Do đó, để phòng tránh, cần hạn chế mở cửa, nên buông rèm cửa hoặc làm lưới ngăn côn trùng ở khu vực cửa, lỗ thông khí, nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng... Khi lắp đèn, nên thay bằng đèn dây tóc có ánh sáng đỏ, vàng.
Trước khi đi ngủ, giũ sạch chăn, chiếu, buông màn để kiến ba khoang không bay vào. Khi dùng khăn mặt hay quần áo, cần rũ sạch trước khi dùng xem có kiến hay không.
Khi nhìn thấy kiến bò lên người, tuyệt đối không dùng tay chà sát hay giết kiến sẽ khiến chất độc dính vào da.