Ảnh Thừa Thiên Huế
Địa đạo Khu ủy Trị Thiên Huế nằm ở khu vực Khe Trái, Phường Hương Vân, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế, cách thành phố Huế khoảng 25km theo hướng Tây Bắc.
Theo các tài liệu lịch sử, Địa đạo Khu ủy Trị Thiên Huế được đào vào tháng 8/1967, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của quân và dân ta bước vào giai đoạn khốc liệt. Khu ủy Trị Thiên Huế đã quyết định đào địa đạo tại khu vực Khe Trái nhằm tạo thế liên hoàn giữa vùng núi, đồng bằng và đô thị, phá thế kìm kẹp, chia rẽ của địch. Đồng thời làm căn cứ chỉ huy, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho Bộ chỉ huy Quân khu trực tiếp chỉ đạo các mũi tiến công vào thành phố Huế trong dịp Tết Mậu Thân 1968.
Sau một thời gian triển khai gấp rút, địa đạo đã được hoàn tất, trở thành “đại bản doanh” trụ sở của Bộ Chỉ huy Quân khu Trị Thiên Huế.
Tại Địa đạo Khu ủy Trị Thiên Huế đã diễn ra nhiều cuộc họp quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến các trận đánh lớn trên chiến trường Trị Thiên, đặc biệt là thắng lợi của cuộc tổng tấn công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968.
Sau sự kiện Mậu Thân 1968, Bộ Chỉ huy Khu ủy Trị Thiên Huế đã quyết định chuyển lên miền núi A Lưới, tại địa đạo chỉ còn lại lực lượng vũ trang của huyện Hương Trà.
Với những giá trị lịch sử tiêu biểu nói trên, ngày 13/2/1996, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã ban hành Quyết định Số 310/QĐ-BT xếp hạng Địa đạo Khu ủy Trị Thiên Huế là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.
Ảnh Thừa Thiên Huế
Trải qua thời gian tồn tại, dưới tác động của thiên nhiên, một số cửa địa đạo đã bị vùi lấp. Năm 1997, Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là Bảo tàng Lịch sử) tiến hành khai thông địa đạo và phát hiện một số hiện vật như: Bi đông đựng nước, máy khâu, xoong nồi, nắp bếp... Đây là những hiện vật đặc biệt có giá trị lịch sử, minh chứng cho những ngày hoạt động của cán bộ và chiến sĩ của ta tại địa đạo này.
Để bảo tồn và phát huy giá trị di tích Địa đạo Khu ủy Trị Thiên Huế nhằm phục vụ du khách đến tham quan, nghiên cứu, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã phê duyệt dự án bảo tồn, phát huy Khu chứng tích, với kinh phí hơn 6 tỷ đồng. Dự án gồm các hạng mục: Tu bổ, phục hồi 3 cửa hầm địa đạo theo nguyên trạng bằng bê tông cốt thép; phục dựng, tôn tạo 1 bếp Hoàng Cầm của Huyện ủy Hương Trà; phục dựng, tôn tạo 2 hầm cảnh vệ số 1 và 3 diện tích mỗi hầm khoảng 3m2; xây dựng hệ thống giao thông hào bao quanh theo nguyên trạng; xây dựng mới nhà bia tưởng niệm; dựng bia đá tự nhiên nguyên khối, khắc chữ theo nội dung tưởng niệm của di tích; xây dựng chòi nghỉ dừng chân diện tích khoảng 44m2; xây dựng mới cầu tàu kích; lắp cột thủy chí bằng bê tông cốt thép theo tiêu chuẩn; xây dựng đường dẫn lên địa đạo và vào các cửa hầm dài khoảng 472m; hệ thống PCCC, bể nước ngầm và hệ thống chống sét.
Ông Nguyễn Văn Phương, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế khẳng định, Di tích lịch sử Địa đạo Khu ủy Trị Thiên Huế gắn với một thời kỳ vang bóng của Đảng bộ Khu ủy, nơi từng diễn ra nhiều cuộc họp quan trọng, đặc biệt là câu chuyện chỉ đạo cuộc tổng tấn công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968.
Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế hy vọng đây là điểm đến di tích lịch sử văn hóa, góp thêm “địa chỉ đỏ” cho một vùng đất mang trên mình nhiều sứ mệnh lịch sử. Đồng thời, đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh tiếp tục khai thác, quảng bá đến bà con nhân dân, du khách trong và ngoài nước đến tham quan, học tập.
Đây là bước đầu công cuộc tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cách mạng địa đạo Khu ủy Trị Thiên Huế. Chính vì vậy, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế giao Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với các “nhân chứng lịch sử” để nghiên cứu, tham mưu đề xuất phương án tu bổ đề hoàn chỉnh việc tôn tạo, phục hồi nguyên trạng địa đạo trong thời gian tới.