Thị trường việc làm STEM "cung không đủ cầu"
Trên thế giới, việc làm liên quan đến khoa học, công nghệ ngày càng được xem trọng và được trả lương cao. Theo Ủy ban Giáo dục Hoa Kỳ, số lượng công việc STEM dự kiến sẽ tăng 13% từ năm 2017 đến năm 2027. Ngược lại, tất cả các công việc khác dự kiến chỉ tăng 9% trong cùng thời kỳ. Nói cách khác, "cung không đủ cầu" là điều đang diễn ra trên thị trường việc làm STEM.
Nữ sinh tìm hiểu STEM tại trường học.
Theo Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ, mức lương trung bình hàng năm cho các nghề STEM cao hơn rất nhiều so với các nghề không thuộc STEM. Theo dự báo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Việt Nam có khả năng tạo thêm được 6 triệu việc làm, chiếm khoảng 10% số việc làm tăng thêm đến năm 2025 của toàn bộ khối ASEAN. Nền kinh tế đang chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình dựa vào tài nguyên, lao động chi phí thấp sang kinh tế tri thức, sự thay thế sức lao động bằng máy móc, robot, trí tuệ nhân tạo. Vì thế, việc nắm trong tay các kỹ năng, kiến thức STEM, cơ hội việc làm sẽ rộng mở hơn và chia đều cho cả nữ giới và nam giới.
Nhận định về thị trường lao động tiềm năng của ngành STEM là ngành nghề xu hướng của hiện tại và tương lai, đang phát triển nhanh chóng, bà Nguyễn Phương Linh – Viện trưởng Viện MSD cho biết: “Định kiến “STEM là của con trai, STEM là mất nữ tính, đầu to mắt cận, con gái không giỏi STEM” đang ít nhiều trở thành rào cản cho phụ nữ tham gia các ngành STEM. Việc nữ giới ít theo đuổi STEM vì định kiến hay chưa được tạo điều kiện, môi trường phù hợp sẽ gây ra sự thiếu hụt nữ giới trong ngành STEM.
Ở tầm vĩ mô, việc “bỏ quên” nữ giới cũng tương tự như lãng phí mất một nửa nguồn nhân lực để phục vụ cho nền kinh tế số hóa, công nghệ cao. Với mỗi cá nhân, đặc biệt là nữ giới, việc từ bỏ STEM vì các định kiến sẽ làm các bạn mất đi cơ hội phát triển của bản thân mình. Nên nhớ rằng, công việc và hiệu quả công việc, thành tựu nghề nghiệp không có giới tính. Nghề nghiệp và thành tựu được hình thành từ sự lựa chọn có hiểu biết, nỗ lực và trau dồi, rèn luyện của mỗi cá nhân dù là giới tính nào”.
Công việc ngành STEM: Hấp dẫn nhưng còn “đói" thông tin
STEM với các ngành nghề rất đa dạng như Công nghệ thông tin, Máy tính Viễn Thông, Kỹ sư, Quản lý dữ liệu, Sinh hoá, Vật lý,… Thực tế, trong ngành STEM, đã có rất nhiều phụ nữ rất thành công. Linh Hoàng, một học sinh phổ thông trung học chia sẻ: “Trước giờ nói tới STEM em chỉ nghĩ đến dầu nhớt, máy móc nên nghĩ nó không dành cho mình. Khi tham gia chương trình STEMherVN, em mới biết STEM rất rộng mở và trong đó có ngành nghề mà em yêu thích".
Trên thực tế, giống như Linh Hoàng, không ít nữ sinh yêu thích và có thế mạnh ở những môn STEM, tuy nhiên chưa có định hướng rõ ràng vì thiếu những thông tin, hướng dẫn cụ thể về ngành nghề, cơ sở giáo dục, cơ hội việc làm trong tương lai,… Việc cung cấp thông tin đầy đủ, toàn diện được kì vọng có thể gia tăng và thúc đẩy nữ sinh theo học các ngành nghề này. PGS.TS Nguyễn Minh Tân, trường Đại học Bách Khoa cho rằng: “Các bạn trẻ nhiều khi đến lớp 10-11 vẫn không có được đầy đủ thông tin để định hướng và lựa chọn nghề nghiệp. Nghề nghiệp liên quan đến STEM đang có cơ hội rất lớn nên các bạn nên tìm hiểu về STEM để có định hướng đúng đắn ngay từ khi còn học phổ thông.
Tuy nhiên, các em lựa chọn công việc, nghề nghiệp không phải chỉ theo trend (xu hướng), chọn nghề lương cao, đang thịnh hành (hot) mà còn tìm hiểu kỹ thông tin để xác định đây là việc mình theo đuổi dài hạn, phù hợp với năng lực, sở thích của mình nữa. Đại học Bách Khoa hiện có 27% sinh viên nữ, tôi nghĩ đây là một con số tích cực của việc các bạn nữ cũng bắt đầu tham gia vào STEM nhiều hơn, hy vọng các bạn nữ sẽ ngay từ sớm sẽ tìm hiểu thông tin, định vị bản thân và đưa ra các định hướng và xác định theo đuổi đam mê lâu dài".
Bạn Phương Thảo, học sinh THPT bày tỏ: “Em sợ các ngành STEM đòi hỏi thông minh, học giỏi các môn tự nhiên thì em không theo được, dù em rất thích STEM." đã được các diễn giả nhiệt tình tư vấn. PGS.TS Minh Tân khẳng định thông minh không chỉ là giỏi các môn Toán học, Hoá Sinh mà trí thông minh rất đa dạng, nên các bạn có thể tự tin ứng dụng các trí thông minh của mình trong ngành STEM cũng rất đa dạng.
Bà Hạnh Nguyễn - Chuyên viên Liên lạc Trách nhiệm Pháp lý Sản phẩm Tập đoàn 3M Việt Nam chia sẻ trong thời đại 4.0 ngày nay, STEM có thể bao gồm cả những ngành vừa tự nhiên vừa xã hội, ứng dụng nền tảng STEM là rất rộng, khoảng giao thoa giữa khoa học kĩ thuật và xã hội đang mở rộng tạo cơ hội cho nữ giới. Ông Minh Dương Kỹ sư ứng dụng Ngành Nhám, Công ty 3M Việt Nam khẳng định, không phải theo đuổi STEM là đạt điểm cao, lý thuyết tới thực hành cần sự nỗ lực và kiên trì, điều này dù học giỏi trong trường học nhưng STEM là ứng dụng, nếu thiếu đi sự kiên định thì cũng sẽ không “giỏi STEM" được.