Tổng thể Tháp Champa Phú Diên nhìn từ trên cao
Nằm trong khuôn khổ các hoạt động hưởng ứng Tuần lễ Festival Huế 2022, tối 27/6, tại xã Phú Diên, huyện Phú Vang đã diễn ra Đêm hội tháp Chăm và Lễ công bố xác lập Kỷ lục Việt Nam và Kỷ lục Thế giới đối với Tháp Champa Phú Diên.
Tại đêm hội, Tháp Champa Phú Diên được Liên minh Kỷ lục thế giới (WorldKings) trao quyết định xác lập Kỷ lục thế giới với tiêu chí "Tháp Chăm cổ bằng gạch chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới".
Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) cũng có quyết định xác lập Kỷ lục Việt Nam đối với Tháp Chăm Phú Diên với tiêu chí "Tháp Phú Diên - Tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam".
Công bố các Kỷ lục vừa được xác lập đối với Tháp Champa Phú Diên
Theo hồ sơ, Tháp Champa Phú Diên được một nhóm công nhân khai thác khoáng sản ti tan trong khi đang làm việc đã phát hiện ra ngày 18/4/2001, tại cồn cát ven biển xã Phú Diên, huyện Phú Vang. Thời điểm đó, một khối gạch bị vùi sâu trong lòng cát từ 5 - 7m so với mặt đất được khai lộ. Sự việc được kịp thời thông báo cho chính quyền địa phương và các ngành chức năng.
Ngay sau đó UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã chỉ đạo Sở Văn hóa Thông tin (nay là Sở Văn hóa và Thể thao), Bảo tàng Tổng hợp (nay là Bảo tàng Lịch sử) phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai công tác bảo vệ và tiến hành khảo sát, thám sát địa điểm này.
Nhìn tổng thể Tháp Champa Phú Diên là một khối kiến trúc hình chữ nhật. Càng lên cao càng giật cấp thu nhỏ dần với các thành phần khác nhau như móng tháp, chân đế tháp, thân và diềm mái tháp, dưói móng tháp là một lớp đá sạn cuội làm nền cho đế tháp.
Tháp Phú Diên là một trong những công trình kiến trúc gạch Champa sớm nhất còn lại ở khu vực Miền Trung, khoảng thế kỷ VIII. Vị trí độc đáo, quá trình phát hiện tháp và giải pháp bảo tồn như đã tiến hành trong gần 20 năm qua đã thành công nhất định. Có thể khẳng định đây là một kiến trúc thuộc nền văn hóa Champa có giá trị về mặt khoa học, lịch sử. Sự có mặt của các hiện vật Yoni bằng đá, bình gốm… trong lòng tháp Phú Diên là những hiện vật đặc trưng cho việc thờ cúng của dân tộc Chăm xưa nay.
Đêm hội tháp Chăm
Tháp Phú Diên đã hiện diện trên bản đồ du lịch địa phương, phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng, nổi tiếng về một địa điểm độc đáo... là cơ sở, tiềm năng để phát triển du lịch. Từ giá trị vật chất đến giá trị tinh thần, từ công trình kiến trúc đến văn hóa tâm linh… đều là những tiềm năng có thể khai thác phục vụ cho hoạt động văn hóa, du lịch.
Năm 2001, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Quyết định xếp hạng Tháp Phú Diên là di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia.