Danh thắng này là nơi bảo tồn và chứa đựng nhiều hệ sinh thái rừng ngập nước, rừng trên núi đá vôi, các di chỉ khảo cổ học và di tích lịch sử văn hóa. Liên khu danh thắng Tràng An – Tam Cốc – Bích Động – cố đô Hoa Lư - rừng đặc dụng Hoa Lư hiện được quy hoạch chung vào Quần thể danh thắng Tràng An, trở thành di sản thế giới kép đầu tiên ở Việt Nam với những giá trị nổi bật về cảnh quan thiên nhiên, lịch sử văn hóa và kiến tạo địa chất và cũng là địa danh được đầu tư để trở thành một khu du lịch tầm cỡ quốc tế.
Trung tâm bến thuyền Tràng An nằm cách cố đô Hoa Lư 3 km về hướng Nam, cách thành phố Ninh Bình 7 km theo hướng tây dọc đại lộ Tràng An, cách thành phố Tam Điệp 16 km theo hướng bắc qua Tam Cốc, cách Hà Nội 96 km theo hướng nam. Vùng lõi di sản Tràng An – Tam Cốc có diện tích hơn 6.172 ha, là vùng bảo vệ đặc biệt của danh thắng. Vùng bảo vệ đặc biệt này nằm trọn trong khu rừng đặc dụng Hoa Lư, thuộc quy hoạch bảo tồn cố đô Hoa Lư và cũng thuộc quy hoạch quần thể di sản thế giới Tràng An với diện tích 12.252 ha.
Trong quần thể danh thắng Tràng An, trung tâm cố đô Hoa Lư ở vị trí phía bắc, khu du lịch Tam Cốc – Bích Động ở vị trí phía nam còn khu du lịch sinh thái Tràng An thì ở vị trí trung tâm. 3 khu vực này được liên kết với nhau bằng khu rừng đặc dụng Hoa Lư trên núi đá vôi và hệ thống sông, hồ, đầm.
Đến Ninh Bình đi đầm Vân Long - khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc bộ, cách quần thể danh thắng Tràng An khoảng 15 km.
Cố đô Hoa Lư là kinh đô đầu tiên của nhà nước phong kiến ở Việt Nam. Hiện khu di tích còn lưu lại nhiều công trình, vết tích của kinh thành, đền thờ, đình làng, chùa cổ, lăng mộ... trải qua nhiều thời đại với bề dày thời gian hơn nghìn năm.
Cách khu du lịch Tràng An khoảng 5 km, động Am Tiên là thắng cảnh thuộc quần thể di tích cố đô Hoa Lư. Nơi đây được biết đến với tên Tuyệt Tình Cốc, nằm trong thung lũng giữa núi đá, có cổng thành, chùa trên núi, đường hầm xuyên núi.
Hồ nước xanh như ngọc là khung cảnh thu hút nhiều ống kính du khách, có thể ngắm nhìn khi đứng trên cổng thành. Đây là Ao Giải, khi xưa là nơi vua Đinh trừng trị tử tù bằng cách ném xuống cho cá sấu ăn thịt.
Nước sông ở Tràng An trong xanh quanh năm, trừ thời điểm sau mưa to, lũ lớn. Ở nhiều đoạn, du khách có thể nhìn thấu hệ thực vật dưới lòng sông, đẹp nhất là những đám rong rêu lắc lư theo chuyển động của mái chèo khỏa nước.
Đặc trưng của hành trình tham quan Tràng An là đi qua một số hang xuyên lòng núi đá vôi có tuổi địa chất khoảng 250 triệu năm. Quần thể hang động được phát hiện nơi đây gồm 50 hang khô và 50 hang nước. Được ví như một vịnh Hạ Long trên cạn, du lịch Tràng An hấp dẫn du khách bởi hệ thống núi đá vôi và hang động tự nhiên đa dạng.
Tại đây, các bạn sẽ không khỏi ngỡ ngàng bởi hệ thống gần 50 động xuyên thủy nối liền 31 thung ngập nước như một trận đồ bát quái vừa kỳ ảo vừa biến hóa khôn lường. Điều làm nên nét quyến rũ trong các hang động chính là hệ thống nhũ đá tự nhiên cùng dòng nước mát lạnh, men theo những lối mòn hằn sâu trên vách hang, tạo thành những dòng chảy uốn lượn.
Khu du lịch sinh thái Tràng An nằm ở lõi quần thể danh thắng. Muốn tham quan, du khách phải ngồi đò trôi dọc con sông Ngô Đồng, luồn lách qua chân những quả núi đá sừng sững. Đứng từ đỉnh núi Múa, bạn có thể phóng tầm mắt qua các dãy núi trùng điệp và dòng sông uốn lượn dưới chân núi. Đây là điểm đẹp nhất để ngắm Tam Cốc nằm trong quần thể núi đá vôi Hoa Lư từ trên cao.
Để ngắm toàn cảnh non nước quần thể danh thắng Tràng An từ trên cao, núi Múa là địa điểm lý tưởng. Du khách leo bộ gần 500 bậc thang ven sườn núi đá để lên đỉnh.
Quần thể danh thắng Tràng An là vùng tổng hợp di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới do UNESCO công nhận, gồm các địa danh nổi bật như khu du lịch sinh thái Tràng An, khu du lịch Tam Cốc - Bích Động, chùa Bái Đính, cố đô Hoa Lư... Khu danh thắng Tràng An có diện tích trên 6000 ha, thuộc địa phận nhiều xã, phường huyện Hoa Lư, huyện Gia Viễn và TP. Ninh Bình. Đây là nơi du khách có thể thưởng ngoạn bức tranh thiên nhiên mê đắm lòng người và có những phút giây thanh tịnh, thư giãn với không gian văn hóa tâm linh đặc sắc.
Nếu sử dụng phương tiện ô tô, từ Hà Nội các bạn có thể đi theo đường cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ – Ninh Bình, với khoảng cách khoảng 90km chỉ mất khoảng 1 tiếng các bạn sẽ tới được trung tâm TP. Ninh Bình, từ đây đi tới các địa điểm du lịch trong tỉnh hầu như không quá 30km.
Nếu sử dụng phương tiện xe máy, từ Hà Nội các bạn đi theo đường QL1A cũ qua Hà Nam rồi đi theo hướng Ninh Bình Thanh Hóa.
Hiện du khách đến Tràng An có thể chọn một trong ba tuyến khám phá bằng thuyền nan kéo dài 3 giờ. Vé mỗi tuyến đều là 250.000 đồng một người lớn, 120.000 đồng với trẻ em từ 1 - 1,3 m và miễn phí cho trẻ cao dưới 1m. Giá vé tham quan quần thể Tam Cốc - Bích Động là 120.000 đồng một người lớn, 60.000 đồng một trẻ em cao dưới 1,4 m. Phí thuê đò là 150.000 đồng tối đa 4 người lớn. Tuy nhiên, khách đi ít người hơn cũng phải trả phí nguyên một đò.
Từ sân bay Nội Bài (Hà Nội) đến Ninh Bình có nhiều nhà xe chất lượng cao khai thác với thời gian di chuyển khoảng 2 -3 tiếng. Giá vé trung bình 300.000 đồng một lượt.