Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh chủ trì phiên thảo luận mở của HĐBA LHQ ngày 9/1/2020.
Ngay sau khi kết thúc chuyến thăm chính thức Cuba, từ ngày 21 đến 24/9/2021, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc sẽ đến New York tham dự Phiên thảo luận chung cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) Khóa 76.
Chuyến công tác diễn ra đúng vào thời điểm Việt Nam kỷ niệm 44 năm gia nhập tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh (20/9/1977 - 20/9/2021).
Tạo nhiều dấu ấn quan trọng
Đối ngoại đa phương là một trong những ưu tiên của đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.
Gần đây nhất, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 25-CT/TW về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030, văn bản chỉ đạo đầu tiên Đảng về công tác đối ngoại đa phương của đất nước, đưa đối ngoại đa phương thành một định hướng chiến lược quan trọng hàng đầu và là một phương thức hiệu quả thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược-xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trên cơ sở đó, việc thúc đẩy quan hệ với LHQ xác định là một trong những trọng tâm của đối ngoại đa phương qua các thời kỳ.
Ngày 20/9/1977, Việt Nam chính thức gia nhập LHQ, tổ chức đóng vai trò trung tâm trong xây dựng luật pháp quốc tế, gìn giữ hòa bình, ngăn ngừa xung đột và ứng phó với các thách thức toàn cầu.
Việt Nam đã chủ động đóng góp tích cực và ngày càng thực chất đối với hoạt động của LHQ, trong đó có đề cao vai trò của LHQ và chủ nghĩa đa phương, thúc đẩy tôn trọng Hiến chương LHQ, luật pháp quốc tế, quan hệ bình đẳng, hợp tác phát triển giữa các quốc gia và quyền tự quyết của các dân tộc, phản đối hành động áp bức, xâm lược, cấm vận đơn phương trong quan hệ quốc tế.
Song song với đó, Việt Nam tham gia đóng góp vào quá trình thảo luận, thông qua nhiều nghị quyết, tuyên bố quan trọng của LHQ về hợp tác phát triển, giải trừ quân bị, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, chống khủng bố, bảo đảm quyền con người.
LHQ và cộng đồng quốc tế đã đánh giá Việt Nam là một điển hình thành công trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ và là một quốc gia quyết tâm và nghiêm túc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững và Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.
Việt Nam cũng tích cực thúc đẩy các sáng kiến cải tổ LHQ, đặc biệt được đánh giá là một trong những quốc gia đi đầu triển khai sáng kiến "Thống nhất hành động" của LHQ nhằm tăng hiệu quả hoạt động của LHQ ở cấp độ quốc gia.
Với những đóng góp của mình, Việt Nam đã được tín nhiệm bầu vào nhiều vị trí, cơ quan quan trọng của LHQ và ghi được nhiều "dấu ấn" Việt Nam tại các cơ quan như tại Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ, Hội đồng Nhân quyền LHQ, Hội đồng Kinh tế - xã hội (ECOSOC).
Các nước chúc mừng Việt Nam trúng cử Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ ngày 7/6/2019.
Tích cực tham gia vào các nỗ lực chung của LHQ
Trong giai đoạn 2017 - 2021, Việt Nam và LHQ tích cực triển khai Kế hoạch Chiến lược chung giai đoạn 2017 - 2021 LHQ trong khuôn khổ Sáng kiến Một LHQ đã được ký tháng 7/2017.
Chương trình này tập trung vào mục tiêu hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thực hiện Kế hoạch Phát triển Kinh tế - Xã hội giai đoạn 2016 - 2020 và các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs). Hỗ trợ của LHQ được đánh giá là thiết thực, phù hợp với các mục tiêu phát triển của Việt Nam, góp phần giúp nước ta triển khai các Mục tiêu phát triển bền vững.
Ngày 11/9/2020, Việt Nam đã nộp bản Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật cho Ban Thư ký Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu (UNFCCC), từ đó đóng góp vào việc triển khai Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu; Trong đại dịch Covid-19, đến nay Việt Nam đã nhận được gần 2,5 triệu liều vaccine từ Cơ chế COVAX.
Các tổ chức LHQ tại Việt Nam, đặc biệt là Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã hỗ trợ Việt Nam trong phòng chống dịch; Các tổ chức LHQ cũng đưa ra hướng dẫn phòng chống Covid-19 cho trẻ em, người lao động và toàn xã hội và có 2 báo cáo tổng hợp đánh giá tác động của Covid-19 tại Việt Nam và khuyến nghị biện pháp ứng phó.
Ngoài ra, Việt Nam tiếp tục tích cực tham gia vào nỗ lực chung của LHQ trong việc giải quyết các vấn đề hòa bình, an ninh khu vực và quốc tế, thúc đẩy quyền con người. Việt Nam đã tích cực tham gia thương lượng và ký Hiệp ước cấm vũ khí hạt nhân 2018 và là nước thứ 10 phê chuẩn Hiệp ước…
Trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình LHQ, Việt Nam đã cử 243 lượt sĩ quan quân đội theo các suất đơn lẻ làm nhiệm vụ tại các Phái bộ gìn giữ hòa bình LHQ ở Nam Sudan, Cộng hòa Trung Phi và Cục gìn giữ hòa bình tại Trụ sở LHQ; triển khai 3 lượt bệnh viện dã chiến số 2 tại Phái bộ hòa bình LHQ ở Nam Sudan; là một trong những nước có tỷ lệ nữ tham gia cao nhất trong các nước cử quân với 12%.
Đóng góp tích cực vào hòa bình, phát triển trên thế giới: Các bác sỹ quân y Việt Nam tới sân bay quốc tế Juba, thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hòa bình LHQ tại Nam Sudan.
Tinh thần trách nhiệm và tích cực tại HĐBA
Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres khẳng định, Việt Nam đã luôn là đối tác mạnh mẽ của LHQ kể từ khi gia nhập tổ chức vào năm 1977. Hiện Việt Nam đang tham gia các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình của LHQ, và vai trò đầu tàu của các bạn trong việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ là nền tảng vững chắc giúp triển khai Chương trình Phát triển bền vững 2030.
Với tư cách là Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ, Việt Nam đã và đang có những đóng góp quan trọng trong việc ủng hộ hòa bình bền vững. Ngày 19/6/2021, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đánh giá: "Việt Nam có những đóng góp tích cực và có trách nhiệm tại LHQ và trong các vấn đề toàn cầu, nhất là tại HĐBA LHQ; Việt Nam là một nhân tố quan trọng đóng góp vào hòa bình, ổn định trong khu vực".
Điều này thể hiện rõ nét khi Việt Nam đã được bầu là Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ (nhiệm kỳ 2020 - 2021) với với số phiếu cao kỷ lục 192/193 phiếu. Trên cương vị này, Việt Nam đã phát huy vai trò, chủ động và tích cực tham gia đóng góp vào công việc chung của HĐBA trên tinh thần độc lập, tự chủ, trách nhiệm và cân bằng;
Đóng góp thực chất vào quá trình thương lượng, tìm giải pháp, đáp ứng quan tâm chung của cộng đồng quốc tế; thúc đẩy quan hệ song phương với các nước thành viên HĐBA và phát huy "vai trò kép" Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ và Chủ tịch ASEAN 2020.
Đặc biệt, trên cương vị Chủ tịch HĐBA tháng 1/2020 và tháng 4/2021, Việt Nam đã tổ chức thành công các sự kiện điểm nhấn là Thảo luận mở về Hiến chương LHQ, Phiên họp về quan hệ hợp tác ASEAN-LHQ (lần đầu tiên trong lịch sử tại HĐBA), Thảo luận mở về khắc phục hậu quả bom mìn, Thảo luận mở về bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu.
Bên cạnh đó, Việt Nam tiếp tục hợp tác tích cực với các cơ chế LHQ về quyền con người, bảo vệ Báo cáo quốc gia theo cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) và các báo cáo thực thi công ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên, đồng thời đang ứng cử làm thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023 - 2025.
Ta cũng phối hợp tốt với LHQ trong công cuộc chống đại dịch Covid-19, trong đó Việt Nam đã đề xuất Nghị quyết về việc lấy ngày 27/12 hàng năm là ngày Quốc tế phòng chống dịch bệnh và đã được Đại hội đồng LHQ thông qua với 112 quốc gia đồng thuận, Việt Nam cũng đã đóng góp 50.000 USD cho Quỹ ứng phó Covid-19 của WHO, 500.000 USD cho Chương trình COVAX.
Lần đầu tiên Việt Nam đã tiếp nhận và điều trị thành công bệnh nhân là nhân viên LHQ nhiễm Covid-19 theo Cơ chế MEDEVAC (Nhóm Công tác sơ tán y tế toàn cầu của LHQ) và tiến tới sẽ thành lập Trung tâm MEDEVAC tại Việt Nam sau khi thỏa thuận, thống nhất các nội dung cụ thể với phía LHQ.
Có thể nói, hợp tác Việt Nam - LHQ đạt kết quả tốt và có tác dụng tích cực, vừa đáp ứng được yêu cầu, lợi ích của Việt Nam trong từng giai đoạn, vừa góp phần tăng cường vai trò, tiếng nói và "dấu ấn" đóng góp của Việt Nam tại LHQ.
Những kết quả này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho những nỗ lực chung của Việt Nam và LHQ trong việc khắc phục những mặt còn tồn tại, mở rộng và nâng cao hơn nữa hiệu quả hợp tác hai bên, hỗ trợ tích cực cho công cuộc phát triển đất nước, hội nhập quốc tế của Việt Nam và góp phần nâng cao vai trò của LHQ trong thời kỳ mới.
