Hệ thống luật pháp Việt Nam: Lao động cưỡng bức bị nghiêm cấm dưới mọi hình thức
Tiếp tục Chương trình làm việc Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIV, sau khi Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh trình bày Tờ trình của Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội phê chuẩn gia nhập Công ước số 105 của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) về xóa bỏ lao động cưỡng bức, Quốc hội tiếp tục nghe Chính phủ Báo cáo thuyết minh việc gia nhập Công ước này.
Thừa Ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Báo cáo thuyết minh, Bộ trưởng LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập kinh tế quốc tế một cách sâu rộng, việc gia nhập Công ước số 105 là rất cần thiết và có ý nghĩa trên tất cả các mặt chính trị, pháp lý và kinh tế - xã hội.
Cụ thể, tiêu chuẩn lao động quốc tế về xóa bỏ lao động cưỡng bức quy định trong Công ước số 105 được quốc tế coi là một trong những tiêu chuẩn lao động cơ bản, thể hiện giá trị tiến bộ của nhân loại về lao động vì lao động cưỡng bức tước đi quyền tự do và phẩm giá của người lao động.
Trong hệ thống luật pháp Việt Nam, lao động cưỡng bức bị nghiêm cấm dưới mọi hình thức và có những chế tài xử lý nghiêm khắc đối với hành vi này và đã được quy định trong Hiến pháp, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Lao động…
Cùng với đó, trong thời gian qua, nước ta cũng đã từng bước nội luật hóa các tiêu chuẩn quốc tế về lao động bảo đảm sự tương thích với Công ước số 105.
Vấn đề phòng, chống lao động cưỡng bức đã được quy định trong Hiến pháp năm 2013, Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), Bộ luật Lao động năm 2019, đến nay, hệ thống pháp luật của Việt Nam đã được hoàn thiện và tương thích với Công ước số 105, đủ độ "chín muồi" để Việt Nam gia nhập Công ước này.
"Đến nay, hệ thống pháp luật của Việt Nam đã được hoàn thiện và tương thích với Công ước số 105, đủ độ "chín muồi" để Việt Nam gia nhập Công ước này", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.
Do đó, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định, việc gia nhập Công ước số 105 sẽ thúc đẩy việc thực hiện tốt hơn trên thực tế quy định nhất quán của Nhà nước ta là xóa bỏ lao động cưỡng bức, đảm bảo quyền con người, quyền công dân.
"Việc gia nhập Công ước số 105 đồng thời là để thực hiện nghĩa vụ quốc gia thành viên của ILO. Theo Tuyên bố năm 1998 của ILO, các quốc gia thành viên của ILO dù đã gia nhập hay chưa gia nhập 08 công ước cơ bản của ILO, trong đó có Công ước số 105 thì vẫn có nghĩa vụ thực hiện những tiêu chuẩn lao động quốc tế được quy định trong các công ước này", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.
Để thực hiện Công ước 105, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, qua rà soát cho thấy các quy định của luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phù hợp với các quy định của Công ước số 105.
"Vì vậy, Chính phủ không có đề xuất, kiến nghị về việc sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện Công ước này sau khi được Quốc hội quyết định gia nhập", Bộ trưởng cho biết.
Góp phần xây dựng quan hệ lao động ổn định, hài hòa và tiến bộ
Đề cập đến tác động của Công ước 105, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ, việc gia nhập Công ước này phù hợp với đường lối của Đảng, Hiến pháp năm 2013, chính sách, pháp luật của Nhà nước, bảo đảm quan điểm xuyên suốt trong chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ta là xóa bỏ lao động cưỡng bức, đảm bảo quyền con người, quyền cơ bản của công dân.
Chính vì vậy, ông Dung cho rằng, gia nhập Công ước 105 góp phần xây dựng quan hệ lao động ổn định, hài hòa và tiến bộ, xây dựng quan hệ lao động ổn định, hài hòa và tiến bộ, củng cố niềm tin của người dân đối với chế độ xã hội chủ nghĩa, xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Đồng thời, thể hiện cam kết chính trị của Việt Nam trong việc thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ quốc gia thành viên của ILO và các cam kết trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, có tác động tích cực trong quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt Nam.
Đối với các tác động về kinh tế xã hội, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, gia nhập và thực hiện Công ước số 105 của ILO sẽ góp phần bảo đảm môi trường kinh doanh quốc gia lành mạnh, công bằng.
Việc không sử dụng lao động cưỡng bức trong quá trình sản xuất ra các loại hàng hóa, dịch vụ được coi là một thành phần của "giấy thông hành", giúp hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam tiếp cận thị trường toàn cầu, nhất là thị trường EU và Hoa Kỳ.
Đặc biệt, gia nhập và thi hành Công ước 105 sẽ không làm tăng chi phí xã hội, chi phí triển khai thực hiện và không làm thay đổi nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam do Việt Nam đã gia nhập Công ước số 29 và các tiêu chuẩn của Công ước số 105 đã được đưa vào các cam kết trong EVFTA và CPTPP.
Cùng với đó, Bộ trưởng khẳng định, Công ước 105 không quy định về việc bảo lưu khi gia nhập Công ước, do đó, Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định gia nhập và chấp nhận toàn bộ nội dung Công ước, áp dụng trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
"Chính phủ không có đề xuất, kiến nghị sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật để thực thi Công ước", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói và nêu rõ, trên cơ sở Tờ trình về việc gia nhập Công ước số 105, Chính phủ trình bày Báo cáo thuyết minh về việc gia nhập Công ước số này của ILO, "đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định".
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu trình bày Báo cáo thẩm tra về việc gia nhập Công ước 105
Khẳng định quyết tâm của VN trong thực thi các cam kết liên quan đến lao động
Báo cáo thẩm tra về việc gia nhập Công ước số 105 của ILO, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho biết, việc gia nhập Công ước số 105 phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước trong hội nhập quốc tế về lao động, xã hội.
Đồng thời, khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong quá trình thực thi các cam kết liên quan đến lao động trong Hiệp định CPTTP, EVFTA, và thực hiện nghĩa vụ của Việt Nam với trách nhiệm là quốc gia thành viên ILO.
Về tính hợp hiến và mức độ phù hợp các cam kết của Công ước 105 với luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ông Nguyễn Văn Giàu nêu rõ, các ý kiến cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chủ tịch nước, Báo cáo thuyết minh của Chính phủ cho rằng, các quy định của Công ước 105 về cấm lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc và cam kết không sử dụng bất kỳ hình thức nào của lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc; cam kết sử dụng các biện pháp có hiệu quả nhằm xóa bỏ ngay và toàn bộ lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc phù hợp với các quy định của Hiến Pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu cũng cho biết, căn cứ Tờ trình của Chủ tịch nước, Báo cáo thuyết minh của Chính phủ, ý kiến thẩm tra, Ủy ban Đối ngoại nhất trí trình Quốc hội xem xét, quyết định gia nhập Công ước số 105 của ILO về Xóa bỏ lao động cưỡng bức tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIV.
Cùng với đó, Ủy ban Đối ngoại kiến nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì sớm nghiên cứu và xây dựng bộ chỉ số, hệ thống theo dõi, đánh giá, giám sát tổng thể đối với việc thực thi hệ thống các công ước của ILO mà Việt Nam đã gia nhập.
Đồng thời, chỉ đạo các bộ, ngành liên quan xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai việc thực thi Công ước; xây dựng đề án tuyên truyền, phổ biến nội dung Công ước số 105 tới người lao động, người sử dụng lao động, các cơ quan tổ chức có liên quan.
Song song, xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật trong lĩnh vực lao động có liên quan theo đúng quy định của Công ước số 105.
