Bộ LĐ-TB&XH đang xây dựng Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Trong đó, có quy định chế độ đối với NLĐ không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, bổ sung quy định về trợ cấp hưu trí xã hội.
Theo đó, công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu (15 năm) và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (70 - 75 tuổi), nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu thời gian đóng BHXH mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hàng tháng từ chính khoản đóng của mình.
Thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng được xác định căn cứ vào thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH của NLĐ. Để triển khai, Bộ LĐ-TB&XH đề nghị Chính phủ quy định rõ nội dung trên theo hướng thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội (hiện nay là 500.000 đồng).
Bên cạnh đó, thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng được xác định trong khoảng thời gian từ tháng NLĐ có văn bản đề nghị khi đã đủ tuổi nghỉ hưu đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của pháp luật tại thời điểm giải quyết chế độ.
Trường hợp thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng vượt quá thời gian đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì NLĐ được tính để hưởng mức trợ cấp hàng tháng cao hơn.
Trường hợp số tiền đã đóng không đủ để NLĐ hưởng trợ cấp hàng tháng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu NLĐ có nguyện vọng thì được đóng một lần cho phần còn thiếu để hưởng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Trong trường hợp thời gian NLĐ hưởng trợ cấp hàng tháng mà có thay đổi về chính sách hoặc điều kiện của NLĐ làm thay đổi về tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng thì tiếp tục hưởng trợ cấp hàng tháng theo thời gian đã được giải quyết. Mức trợ cấp hàng tháng tại thời điểm giải quyết được tính bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng quy định tại khoản 1 Điều 22 của Luật BHXH.
Trường hợp thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng vượt quá thời gian đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì NLĐ được tính để hưởng mức trợ cấp hàng tháng với mức cao hơn mức trợ cấp hưu trí xã hội tại thời điểm giải quyết.
Khi tính mức trợ cấp hàng tháng mà có giá trị lẻ thì được làm tròn đến hàng đơn vị (làm tròn lên). Mức trợ cấp hàng tháng được điều chỉnh khi Chính phủ điều chỉnh lương hưu theo quy định tại Điều 67 của Luật BHXH.
Nếu người đang hưởng trợ cấp hàng tháng chết khi chưa hết thời hạn hưởng thì thân nhân được hưởng trợ cấp một lần cho những tháng chưa nhận.
Thông tin rõ hơn quy định này, Bộ LĐ-TB&XH cho biết đang xây dựng thông tư hướng dẫn. Trong đó, quy định rõ điều kiện hưởng của NLĐ chưa đóng đủ năm để nhận lương hưu như sau:
Ví dụ: Bà C là công dân Việt Nam, tháng 9/2025 bà đủ 56 tuổi 8 tháng và có thời gian đóng BHXH 10 năm. Tháng 9/2025, khi bà C đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định thì bà có một số lựa chọn sau: Đóng một lần cho thời gian đóng BHXH còn thiếu là 5 năm để đủ điều kiện hưởng lương hưu; hưởng trợ cấp hưu trí hàng theo số năm đã đóng BHXH; bảo lưu thời gian đóng BHXH để tiếp tục tham gia khi thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc hoặc đóng BHXH tự nguyện khi có điều kiện; hưởng BHXH một lần.
Như vậy, nếu bà C không đóng một lần cho thời gian còn thiếu hoặc đóng tiếp BHXH tự nguyện, không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu thời gian đóng BHXH, bà có thể chọn hưởng trợ cấp hàng tháng. Trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng, bà C được ngân sách nhà nước đóng BHYT…
Trước đó, ngày 1/7, Chính phủ ban hành Nghị định số 76/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 20/2021/NĐ-CP ngày 15/3/2021 quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội. Theo đó, từ ngày 1/7, mức chuẩn trợ giúp xã hội áp dụng là 500.000 đồng/tháng.
Số người nhận BHXH một lần giảm mạnh BHXH Việt Nam cho biết, tính đến ngày 4/11, toàn quốc có 19,365 triệu người tham gia BHXH, tăng 11,39% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, có 17,281 triệu người tham gia BHXH bắt buộc, tăng 8,3%; có 2,084 triệu người tham gia BHXH tự nguyện, tăng 45,8%. Số người tham gia BHTN đạt 15,56 triệu người, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2023. Về giải quyết chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, toàn quốc có 78.746 người nhận chế độ hàng tháng; gần 5,5 triệu người nhận hưởng chế độ ốm đau; hơn 1,25 triệu người hưởng chế độ thai sản; hơn 773.000 người nhận trợ cấp thất nghiệp. Đáng chú ý, số người nhận BHXH một lần giảm đáng kể, toàn quốc có gần 1,1 triệu người nhận chế độ này, giảm 7.599 người so với cùng kỳ năm 2023. Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh nhận định, đây là kết quả của việc cải thiện niềm tin từ người dân, người lao động và doanh nghiệp vào chính sách BHXH. Sự gia tăng số người tham gia BHXH và việc giảm số lượng người nhận trợ cấp một lần là nhờ hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện, trong đó nổi bật là việc thông qua Luật BHXH sửa đổi. Các chính sách mới đã tăng cường quyền lợi cho người tham gia. Ngoài ra, công tác truyền thông cũng được chú trọng, giúp thông tin sâu rộng, linh hoạt và hiệu quả, góp phần tạo ra sự đồng thuận trong xã hội. |
Vũ Minh
Báo Lao động và Xã hội số 142