Từ hộ nghèo nhất làng trở thành ông chủ
Sinh ra và lớn lên trong gia đình nghèo tại thôn Phìa, xã Cổ Lũng, huyện vùng cao Bá Thước (Thanh Hóa), Lục Văn Hoàng cứ ngỡ cuộc đời mình lại tiếp tục những công việc mà bao thế hệ nơi đây vẫn làm: Trồng lúa, trồng rau và làm những công việc thời vụ để kiếm sống, rồi lấy vợ, sinh con như bao thanh niên dân tộc Thái khác. Học xong cấp 3, Hoàng đi học nấu ăn với mơ ước sau này mở quán ăn nhưng khi học xong, gia đình khó khăn, không có vốn, nên đành đi làm thuê, làm mướn. Nhưng với 3 triệu tiền lương mỗi tháng chỉ đủ chi tiêu cá nhân, không có dư dả thì nói gì đến việc mở quán. Cho đến khi phong trào đi xuất khẩu lao động xuất hiện tại các vùng quê nghèo. Gia đình khó khăn, Hoàng được vay 28 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) để làm thủ tục đi Malaysia. May mắn vào được một doanh nghiệp làm ăn tốt, làm công nhân may với mức lương 15 - 16 triệu đồng/tháng chưa tính tiền làm thêm. Tháng nào đều việc, có thể được 20 - 21 triệu đồng, trừ 6 triệu đồng sinh hoạt phí, số còn lại Hoàng gửi về nhà giúp bố mẹ trang trải nợ nần. Năm 2017, Hoàng về nước với số tiền 680 triệu đồng tích lũy được sau 4 năm làm tại Malaysia. Với số tiền này, chàng thanh niên người dân tộc Thái đã xây dựng trang trại nhỏ chăn nuôi dê, bò. Cùng với tay nghề nấu ăn được học, Hoàng mở cửa hàng ăn uống, rồi lập gia đình. Vợ của Hoàng cũng từng đi lao động tại Malaysia, gặp nhau bên đó, yêu rồi về Việt Nam cưới.
Giờ Hoàng đã có một trang trại chăn nuôi dê, bò và là ông chủ nhà hàng đặc sản vịt Cổ Lũng khá đông khách. Vừa đứng nấu bếp, vừa kể về quá trình làm việc hơn 4 năm tại Malaysia, Hoàng bảo, nếu không ra nước ngoài làm việc, có lẽ giờ vẫn là hộ nghèo nhất làng, làm sao có thể thực hiện ước mơ trở thành ông chủ nhà hàng như hiện nay. Đi làm việc ở nước ngoài đã giúp chàng trai nghèo người Thái chạm tay được vào ước mơ thuở bé và có một cuộc sống sung túc hơn.
Vợ chồng Lục Văn Hoàng dù đã thành chủ nhà hàng vẫn vào bếp nấu ăn phục vụ khách
Cũng như Hoàng, cuộc sống của Vũ Đình Gió tại xã Thải Giàng Phố, huyện Bắc Hà (Lào Cai) cũng thay đổi hoàn toàn sau 4 năm đi làm việc ở nước ngoài. Trở về nước sau hơn 4 năm đi làm việc tại Hàn Quốc, Vũ Đình Gió mang theo giống dâu tây Hàn Quốc về quê khởi nghiệp, mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng. Năm 2014, Gió tham gia chương trình EPS sang làm việc tại Hàn Quốc ngành nông nghiệp, với việc trồng rau xanh và trồng dâu tại vườn công nghệ cao, thu nhập 20 triệu đồng/tháng, sau tăng lên 30 - 40 triệu đồng/tháng. Cuối năm 2019, Gió về nước mang theo số vốn kha khá và bắt tay vào vụ dâu tây đầu tiên ngay trên sườn núi tại mảnh đất quê hương. Vụ đầu tiên, thiệt hại hơn 100 triệu đồng dù làm đúng kỹ thuật như đã được học tại Hàn Quốc.
"Thời gian đầu khởi nghiệp rất gian nan. Mang được giống dâu từ Hàn Quốc về tưởng ngon lành nhưng nào ngờ, khí hậu thổ nhưỡng không phù hợp, việc chăm sóc khó khăn vô cùng. Lúc mua được giống về, tôi lại gặp bế tắc vì chưa có phân bón, đến lúc có phân bón thì nguồn nước lại chưa xử lý được, nên cây trồng chết hết. Dù có mấy năm kinh nghiệm trồng dâu bên Hàn Quốc nhưng khi về Việt Nam, phải mất 1, 2 lần thất bại, tôi mới rút ra được quy trình sản xuất phù hợp, từ đó cây dâu mới phát triển tốt, cho quả", Gió kể.
Với diện tích trồng dâu hiện tại, mỗi năm cho thu hoạch khoảng 1 tấn quả, bán với giá từ 200 - 400 nghìn đồng/kg, tùy thời điểm, sau khi trừ chi phí, mỗi năm vườn dâu của Gió mang về hơn 300 triệu đồng. Chia sẻ về dự định sắp tới, Gió cho biết, sẽ mở rộng sản xuất để tạo việc làm cho người dân trong bản, đồng thời ấp ủ xây dựng trang trại theo hướng vừa sản xuất vừa làm du lịch cộng đồng theo mùa vụ.
Anh Vũ Đình Gió làm đất để chuẩn bị vụ dâu tây mới
Tăng cường tuyên truyền để đưa chính sách đến gần dân hơn
Hiện ở huyện Bắc Hà mới có 15 lao động đăng ký đi làm việc ở nước ngoài, tập trung vào các thị trường: Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan.
Ông Lê Văn Khiêm, Trưởng Phòng LĐ-TB&XH huyện Bắc Hà cho biết, mới chỉ có một số lao động khu vực có trình độ dân trí cao đăng ký đi làm việc ngoài nước, nhiều vùng khác, bà con muốn đi nhưng vẫn còn e dè.
“Bà con chủ yếu là người dân tộc, làm nông nghiệp nên hầu hết lao động chỉ mong muốn đi làm việc ở nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp. Điều này cũng phù hợp với đặc điểm, điều kiện kinh tế của địa phương. Người lao động sau khi trở về có thể áp dụng kiến thức, kinh nghiệm sẵn có vào phát triển kinh tế. Nhiều người sau khi đi làm việc ở nước ngoài về, với kiến thức thu nhận được, họ đã khởi nghiệp ngay tại địa phương, phát triển các mô hình kinh tế nông nghiệp rất hiệu quả", ông Khiêm cho biết,
Theo bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Phó giám đốc Sở LĐ-TB&XH tỉnh Lào Cai, nhiều lao động trên địa bàn khi về nước đã khởi nghiệp thành công, nâng cao đời sống bản thân và lan tỏa ra cộng đồng. Chính kỹ năng nghề, tác phong làm việc chuyên nghiệp từ nước ngoài đã góp phần tạo sinh kế bền vững, xóa đói giảm nghèo, nhất là vùng nhiều người Mông, Dao... Tuy vậy, nhiều người chưa mặn mà đi làm việc ở nước ngoài dù chính sách rất tốt như: Người ở huyện nghèo, vùng dân tộc thiểu số được hỗ trợ đào tạo ngoại ngữ tối đa 4 triệu đồng/người/khóa, tiền ăn 50.000 đồng/người/ngày, tiền ở 400.000 đồng/người/tháng, đồ dùng cá nhân như quần áo, giày dép mức 600.000 đồng/người. Nguyên nhân do nhiều bà con ngại học ngoại ngữ, hiểu biết pháp luật chưa cao, thiếu tác phong làm việc chuyên nghiệp...
Những ngôi nhà khang trang được xây dựng từ tiền đi làm việc ở nước ngoài gửi về
Ông Nguyễn Gia Liêm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ LĐ-TB&XH) cho rằng, người nghèo được hỗ trợ sinh hoạt phí, học ngoại ngữ, học nghề, thậm chí là vay 100% chi phí từ NHCSXH để đi làm việc ở nước ngoài. "Nhưng tỷ lệ lao động huyện nghèo đi vẫn ít mặc dù chính sách rất tốt. Điều này cho thấy chính sách còn chưa đến được với người dân", ông Liêm nói và cho rằng, ngoài nguyên nhân từ phía người lao động, cũng có nguyên nhân do một số cán bộ chưa rõ yêu cầu, điều kiện, chính sách để giải thích cho người lao động hiểu, giúp họ chủ động sắp xếp kế hoạch học tập cũng như làm hồ sơ, thủ tục phù hợp với khả năng, trình độ, tài chính cá nhân.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục tuyên truyền tới cán bộ cơ sở để tư vấn, hướng dẫn chính sách tới người lao động. Tuy nhiên, tuyên truyền thôi chưa đủ, cán bộ, chính quyền địa phương cần phối hợp tư vấn, hướng dẫn cụ thể về các chương trình đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng mới thu hút được người dân", ông Liêm cho biết và nhấn mạnh, để đẩy mạnh chương trình đi làm việc ở nước ngoài tại các huyện nghèo, xã nghèo, ngoài chính sách hỗ trợ của Nhà nước, bản thân người lao động cần có ý chí tự vươn lên, thay đổi suy nghĩ chỉ mong kiếm "việc nhẹ lương cao", chủ động tìm hiểu các chương trình, chính sách của Nhà nước để tìm công việc phù hợp.
Theo ông Liêm, với thị trường lao động nước ngoài được mở rộng như hiện nay, cơ hội cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài tại các thị trường có thu nhập cao là rất nhiều. Lao động huyện nghèo, kinh tế khó khăn, vùng dân tộc thiểu số có thể tham gia các chương trình phi lợi nhuận như: Chương trình đi làm việc tại Hàn Quốc (EPS) có lương 1.400 - 1.800 USD/tháng, Chương trình đưa thực tập sinh sang thực tập tại Nhật Bản IM Japan lương dao động 1.200 - 1.400 USD/tháng…
“Hiện Cục Quản lý lao động ngoài nước báo cáo, trình Chính phủ tiếp tục triển khai các chương trình đưa lao động thời vụ sang Hàn Quốc, Úc, Israel, Nhật Bản làm nông nghiệp, ưu tiên người trẻ ở vùng trung du, miền núi, đồng bào dân tộc thiêu số", ông Nguyễn Gia Liêm cho biết.