Hiện nay tại Việt Nam chưa có số liệu cụ thể về số lượng trẻ tự kỷ nhưng theo nghiên cứu dịch tễ học do Đại học Y tế công cộng thực hiện năm 2019, cứ 1000 trẻ thì có khoảng 7 - 8 trẻ có rối loạn phổ tự kỷ (tỷ lệ 0.75%). Tuy nhiên, việc phát hiện sớm và can thiệp sớm cho trẻ còn có nhiều hạn chế, nhiều phụ huynh chỉ phát hiện sự bất thường ở trẻ giai đoạn sau 3 tuổi, hoặc nhờ có giáo viên mầm non nhắc nhở thì mới để ý quan sát và đưa trẻ đi chẩn đoán chuyên gia.
Từ đây, các cha mẹ lại lao vào các chương trình can thiệp cho con, đưa con đi các trung tâm can thiệp hay tham gia các tập huấn can thiệp cho con tại nhà. Theo Thạc sĩ tâm lý lâm sàng trẻ em và vị thành niên Lê Thị Chính - người có nhiều năm can thiệp cho trẻ và hỗ trợ cha mẹ của các trẻ có rối loạn phát triển chia sẻ: “Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc cha mẹ tham gia vào quá trình can thiệp và hỗ trợ cho con giúp trẻ có những tiến bộ rõ rệt vì vậy việc tìm hiểu, lựa chọn những khóa học giúp ba mẹ có các kỹ năng để hỗ trợ con được rất nhiều bậc phụ huynh quan tâm. Tuy nhiên, hiện nay có khá nhiều khóa học dành cho cha mẹ, đôi khi làm cho các bậc phù huynh cảm thấy bối rối và khó khăn trong việc chọn lựa khóa học phù hợp.
Khóa học đặc biệt lấy bố mẹ làm trung tâm
Trong quá trình trưởng thành của trẻ, gia đình đóng vai trò quan trọng trong trình hình thành nhân cách và với trẻ có rối loạn phổ tự kỷ, vai trò đó của cha mẹ còn lớn hơn rất nhiều. Để can thiệp hiệu quả cho trẻ, cha mẹ cần dành ít nhất 25h/ tuần cùng trẻ. Tuy nhiên cách can thiệp để giúp con ghi nhớ lâu và hiệu quả là thông qua các hoạt động can thiệp chơi đúng cách. Với trẻ, chơi là hoạt động chủ đạo, từ đó tạo ra sự vui vẻ, hứng thú ở trẻ và học được các kỹ năng tương tác và kiến thức cơ bản.
Xuất phát từ ý tưởng can thiệp chơi đúng cách, Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe và Dân số (C.CIHP) và Công ty TNHH Truyền thông và Đào tạo MOSAIC đã cùng xây dựng khóa học e-learning “Can thiệp vui và hiệu quả tại gia đình” với mục tiêu giúp đỡ cho các phụ huynh can thiệp hiệu quả cho con. Lấy phụ huynh là đối tượng trung tâm, nội dung của khóa học được xây dựng từ các phương pháp can thiệp có nhiều bằng chứng và từ kinh nghiệm hướng dẫn can thiệp trên hơn 400 gia đình tại các tỉnh thành Việt Nam.
Bà Trần Thị Phương Nhung, người phụ trách khóa học của Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe và Dân số cho biết, khóa học nhằm cung cấp các kiến thức từ cơ bản đến chuyên sâu ở mức độ phù hợp với phụ huynh trong công tác can thiệp và hỗ trợ trẻ tại nhà, đặc biệt là vấn đề quản lý hành vi, chơi với trẻ. Những người xây dựng khóa học mong muốn giúp phụ huynh cảm thấy tự tin hơn và lựa chọn được những cách thức chơi với con, hỗ trợ con đúng nhất, phù hợp nhất và có kỹ năng nhìn nhận được những khó khăn, khả năng tiếp thu của con để đưa ra những chiến lược can thiệp phù hợp cho con thông qua các hoạt động rất đỗi bình thường của trẻ. CTV là khóa học dẫn đường, để thời gian can thiệp cho con tại nhà không phải là “những cuộc chiến”, đồng thời thu hút sự tham gia của các thành viên khác trong gia đình như bố, ông bà, và những người chăm sóc khác.
Đồng hành cùng các gia đình khó khăn trong quá trình can thiệp cho con
Kể từ khi triển khai khóa học từ đầu năm 2021 đến nay, đã có hơn 330 phụ huynh đã đăng ký tham gia. Chia sẻ về những trải nghiệm tham gia khóa học, một phụ huynh cho biết: "Học với các cô bố mẹ cũng vui lắm đó ạ, xong chơi được với con, hiểu con, nhìn con tiến bộ, thấy bản thân cũng có tiến bộ lại càng vui gấp nhiều lần hơn nữa”. Chị Linh - một cựu học viên của khóa học cũng chia sẻ: “Mới ngày nào bước vào khóa học còn bỡ ngỡ vì là lần đầu tiên mình được học online… Đi được 2/3 chặng đường, nạp thêm nhiều kiến thức căn bản, quan trọng, thấy tự tin hơn khi cùng con đi tiếp chặng đường dài phía trước”.
Với những phản hồi tích cực từ phía phụ huynh, kể từ tháng 3 đến 11/2022, khóa học sẽ triển khai trao tặng 40 suất học bổng đến các gia đình khó khăn về tài chính để có thể cùng đồng hành với nhiều trẻ hơn hơn nữa trên chặng đường hòa nhập của các em. Dự án học bổng này do Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam hỗ trợ tài chính thông qua dự án “Win-win for Vietnam.” Dự án “Win-win for Vietnam” do Viện Nghiên cứu truyền thông phát triển (RED, Việt Nam) và tổ chức Pro NGO! e.V. (Đức) phối hợp thực hiện; Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam đồng tài trợ.