Được ví như chốn “bồng lai tiên cảnh”, di tích thắng cảnh động Hồ Công là một quần thể bao gồm: Động Hồ Công, núi Xuân Đài, núi Trác Phong và chùa Du Anh (chùa Thông), xưa thuộc xã Thiên Vực, huyện Vĩnh Phúc, nay thuộc xã Ninh Khang, huyện Vĩnh Lộc.
Trong đó, động Hồ Công nằm giữa ngọn núi Xuân Đài, cách Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ khoảng 5km về hướng Đông Nam. Động dài khoảng 45m, rộng 23m, cửa hình vòm. Từ cửa động, du khách có thể phóng tầm mắt tứ phía để ngắm núi sông, ruộng đồng, làng mạc…
Lãnh đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Sở VH-TT&DL Thanh Hóa cùng chính quyền huyện Vĩnh Lộc kiểm tra, chỉ đạo công tác tháo dỡ các hạng mục vi phạm
Với cảnh tiên làm say đắm lòng người, động Hồ Công đã khiến bao tao nhân, mặc khách, danh nho và đặc biệt là vua Lê, chúa Trịnh… khi qua đây đã phải trầm trồ ca ngợi và để lại nhiều bút tích trên vách đá. Với những giá trị to lớn về phương diện nghiên cứu, lịch sử, địa lý, văn hóa, tôn giáo, năm 2009, động Hồ Công được xếp hạng di tích cấp Quốc gia.
Mặc dù đã được xếp hạng cấp quốc gia, thế nhưng danh thắng quốc gia động Hồ Công đang bị xâm hại nghiêm trọng khi 9 pho tượng, 6 bệ đá đã được đưa vào động thờ trái phép. Ngoài ra, nhiều ban thờ bằng bê tông được xây dựng trái phép bên trong động.
Liên quan đến sự việc động Hồ Công bị xâm hại, trước đó, Sở VH-TT&DL tỉnh Thanh Hóa nhận được phản ánh của ông Nguyễn Xuân Diện có nội dung kèm hình ảnh hôm 24/2. Ông Diện lên động Hồ Công tận mắt chứng kiến việc nhiều người tự ý đưa vật liệu vào động xây dựng, tu sửa, còn đưa vào trong động rất nhiều tượng.
Tượng phật trái phép được di dời khỏi động
Trước sự việc trên, ngày 15/3, ông Phạm Nguyên Hồng, Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Thanh Hóa đã có văn bản gửi Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc, đề nghị khẩn trương chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị liên quan và UBND xã Ninh Khang, sư trụ trì chùa Thông dừng ngay các hoạt động xây dựng, cải tạo trong khu vực di tích quốc gia Động Hồ Công.
Văn bản yêu cầu tháo dỡ các bục, bệ đã xây, ốp gạch men; di chuyển, đưa toàn bộ hệ thống tượng, bát hương, di vật ra khỏi động Hồ Công, trả lại nguyên trạng mặt bằng, cảnh quan, không gian của di tích trong ngày 17/3. Làm rõ trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân liên quan trực tiếp đến việc tự ý xây dựng, đưa tượng, di vật... vào động Hồ Công khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép theo quy định; báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh kết quả xử lý và đề xuất, kiến nghị đối với những nội dung vượt thẩm quyền trước ngày 25/3.
Theo ghi nhận của phóng viên, sáng 16/3, lãnh đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Sở VH-TT&DL tỉnh Thanh Hóa, lãnh đạo Huyện ủy, UBND huyện Vĩnh Lộc, xã Ninh Khang đã trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo xử lý việc đưa nhiều tượng, bệ đá và xây dựng trái phép nhiều hạng mục trong Di tích quốc gia động Hồ Công.
Ông Đào Xuân Yên, Trưởng Ban tuyên giáo Tỉnh ủy Thanh Hóa thông tin tại buổi làm việc
Thông tin tại buổi làm việc cùng ngày, ông Lữ Minh Thư, Bí thư Huyện ủy Vĩnh Lộc cho biết: "Sau khi nhận được tin báo, chúng tôi đã kiểm tra, xác định người chỉ đạo đưa các tượng, bệ đá và xây dựng ban thờ là sư trụ trì chùa Thông, ni sư Thích Đàm Hải. Ngay trong ngày 15/3, chúng tôi đã tổ chức nhân lực đưa các tượng, bệ đá ra ngoài. Hôm nay 16/3, địa phương tiếp tục dọn dẹp những phần còn lại để trả lại nguyên trạng cho di tích. Đồng thời, chúng tôi sẽ xác định cá nhân, tập thể vi phạm để xử lý kỷ luật"- ông Thư cho hay.
Ông Phạm Nguyên Hồng, Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Thanh Hóa cũng kiến nghị: "Trường hợp không tìm được cá nhân, tập thể vi phạm để kỷ luật, tôi đề nghị Huyện ủy, UBND huyện kỷ luật Chủ tịch xã. Nếu huyện không làm, chúng tôi sẽ đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo, xử lý kỷ luật huyện. Còn các vi phạm thì đề nghị huyện đến ngày 18/3 phải xử lý xong, dọn dẹp sạch đảm bảo vệ sinh môi trường và cảnh quan di tích" - ông Hồng nói.
Thông tin thêm về việc này, ông Đào Xuân Yên, Trưởng Ban tuyên giáo Tỉnh ủy Thanh Hóa cho biết, khi nhận được phản ánh, Tỉnh ủy Thanh Hóa đã nhanh chóng có chỉ đạo Sở VH-TT&DL Thanh Hóa vào cuộc kịp thời. Tỉnh ủy, Ủy ban và các ngành chức năng đã có nhiều chỉ đạo, văn bản pháp luật của Nhà nước nhưng thi thoảng đâu đó vẫn để xảy ra tình trạng này.
“Đây là sự việc đáng tiếc cho ngành văn hóa và huyện. Giờ phải tập trung tháo dỡ, trả lại nguyên trạng di tích, đồng thời di chuyển hết vật liệu để đảm bảo vệ sinh, cảnh quan. Quá trình tháo dỡ cần đảm bảo không làm hư hỏng, tác động xấu đến gốc di tích. Sự việc như thế này không thể nói họ làm thấm, làm trộm mà chúng ta giờ mới phát hiện thì vẫn chậm, chưa sâu sát. Qua việc này, chúng ta cần phải nhìn lại cách quản lý văn hóa, di tích và phải rút kinh nghiệm một cách nghiêm túc. Nếu không có cái cách làm thực sự quyết liệt, đồng bộ, trách nhiệm từ tỉnh đến cơ sở, câu chuyện rút kinh nghiệm còn phải nói với nhau rất nhiều. Đây là lần rút kinh nghiệm cuối cùng về vấn đề này, kể cả ngành văn hóa và huyện Vĩnh Lộc..."- ông Yên nhấn mạnh.