Thủ tướng Phạm Minh Chính: Cần nghiên cứu chế tài về tiền ảo

Tại thảo luận tổ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đồng ý với phát biểu của các đại biểu rằng, người ta vẫn sử dụng tiền ảo dù pháp luật Việt Nam chưa công nhận. Theo Thủ tướng, khi thảo luận ở Chính phủ cũng có 2 loại ý kiến, cuối cùng thống nhất là chúng ta chưa công nhận tiền ảo thì không quy định vào dự thảo luật.

Người đứng đầu Chính phủ thấy, thực tế tiền ảo vẫn được sử dụng. Tức là, dù không có chế tài xử lý thì thực tế vẫn diễn ra, thậm chí diễn biến rất nhanh. “Tôi cũng rất sốt ruột về chỗ này khi mà mình chưa công nhận nhưng thực tế người ta vẫn giao dịch”, Thủ tướng nói, vì thế, ông cho rằng, phải nghiên cứu để xử lý phù hợp và nên giao Chính phủ quy định.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh Nguyễn Minh Đức cho biết, theo thống kê tội phạm rửa tiền “bẩn” qua 7 thủ đoạn, trong đó có tài sản ảo, tiền ảo với sự rộ lên gần đây như Bitcoin. "Các đối tượng có thể lợi dụng, dùng tiền bẩn để mua tiền ảo, sau đó rút ra tiền mặt”, ông Đức cho hay.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh cũng nêu cụ thể 6 loại thủ đoạn khác.

Thứ nhất, là thành lập công ty vỏ bọc mua bán khống hàng hóa. Theo ông Đức, cơ quan điều tra đã làm rõ rất nhiều công ty vỏ bọc để rửa tiền. 

Dẫn chứng mới đây nhất là vụ Nguyễn Thị Nguyệt cùng đồng phạm đã câu kết với nhân viên 3 ngân hàng để chuyển trái phép 30.000 tỷ đồng ra nước ngoài, thông qua việc thành lập 8 công ty để xuất khẩu hàng hoá.

Nêu vấn đề Luật Phòng chống rửa tiền hiện hành liệu đã đủ hành lang pháp lý để kiểm soát được việc thành lập các công ty vỏ bọc hay không, đại biểu Đức cho rằng, “là chưa đủ”.

Thủ đoạn thứ hai là rút “tiền bẩn” qua các nền tảng trò chơi trực tuyến. Điển hình là Bộ Công an đã triệt phá một số vụ như vụ Phan Sào Nam, Nguyễn Văn Dương. 

Ông Đức phân tích, người chơi có thể dùng tiền mặt để đổi ra thẻ, xèng để tham ra trò chơi, sau khi kết thúc thì đổi thẻ thành tiền mặt. Đối tượng phạm tội rửa tiền cũng dùng “tiền bẩn” chơi trò chơi trực tuyến một chút, rồi đổi thành tiền mặt thì như vậy “tiền bẩn” thành tiền sạch.

Thứ ba, là núp bóng, gây quỹ làm từ thiện, đi du lịch. Ông Đức cho biết, trước đây ngân hàng có Quyết định 1437 không cho phép chuyển tiền ra nước ngoài quá 5.000 USD. Nghị định 70/2014 không giới hạn số tiền chuyển nữa, với mục tiêu để nền kinh tế phát triển tốt lên.

“Kẽ hở là các đối tượng có thể lợi dụng để chuyển tiền cho người thân ra nước ngoài bằng nền tảng giao dịch điện tử và rất khó kiểm soát”, ông Đức nói.

Ông dẫn chứng trường hợp một đối tượng tại quận 7, TP HCM, đi du lịch sang Bồ Đào Nha, thông qua luật sư mở tài khoản ngân hàng tại đây để làm từ thiện. Chỉ trong 24 giờ, gia đình người này đã chuyển sang 200.000 Euro, do không bị giới hạn số tiền chuyển.

“Nếu các đối tượng rửa tiền lợi dụng kẽ hở này để chuyển tiền cho người thân, du lịch, học tập, chữa bệnh ở nước ngoài… thì hành lang pháp lý của Luật Phòng, chống rửa tiền đã đáp ứng được yêu cầu kiểm soát được giao dịch này chưa? Đề nghị cơ quan soạn thảo tính toán lại phần này”, ông Đức nêu.

Thủ đoạn thứ 4 là chuyển tiền thừa kế ra nước ngoài cho người hưởng thừa kế.

Đại biểu Đức nói, thủ đoạn này hiện chưa phổ biến, song các đối tượng sẽ lợi dụng người được thừa kế ở nước ngoài thì có thể chuyển tiền “thoải mái, không bị ngăn chặn”.

“Hành lang pháp lý của dự thảo luật, chúng ta chưa tính toán đến thủ đoạn này để ngăn chặn”, đại biểu đoàn TP HCM nhận xét.

Thủ đoạn nữa là nhờ người thân mua, chuyển nhượng, tặng bất động sản cơ bản phổ biến. Theo ông Đức, các vụ án tham nhũng chúng ta đang làm và cố gắng thu hồi tài sản.

Thứ sáu là thủ đoạn mua cổ phiếu, trái phiếu.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng an ninh cảnh báo, các thủ đoạn trên nếu không tính toán và có hành lang chặt chẽ thì rất khó quản lý.

Nêu ý kiến, đại biểu Trình Lam Sinh, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội An Giang nói, tiền ảo hiện nay pháp luật Việt Nam chưa chấp nhận, nhưng thực tế có giao dịch, giao dịch rất nhiều và cũng có rất nhiều người tham gia sàn tiền ảo.

“Đây là nơi có thể trở thành điểm rửa tiền nhiều nhất để tài trợ cho tội phạm này, tôi phạm kia, nhất là tội phạm khủng bố thì rất nguy hiểm. Nên tôi đề nghị bổ sung loại giao dịch tiền ảo này vào dự luật”, ông Sinh nói.

Đại biểu Đào Hồng Vận (đoàn Hưng Yên) bày tỏ băn khoăn khi dự thảo không đề cập đến tiền ảo, tiền kỹ thuật số. Theo đại biểu này, hiện chúng ta chưa công nhận tiền ảo, nhưng thực tế vẫn có giao dịch và nếu không quan tâm sẽ tạo ra kẽ hở cho tội phạm rửa tiền.

Theo ông Vận, tiền ảo chưa được chấp nhận nên luật này chưa đề cập, tuy nhiên cần nghiên cứu quy định trong dự án luật vì "người ta chuyển tiền bằng cách dùng tiền thật mua tiền ảo rồi ra nước ngoài bán tiền ảo lấy tiền thật mà Nhà nước không quản lý là không được".